Tăng huyết áp

Tăng huyết áp (THA) có thể gặp tại cả trẻ em, thanh thiếu niên nhưng chính yếu là ở người trưởng thành, đặc biệt người cao tuổi. Bệnh gây nhiều biến chứng, thậm chí rất hiểm nguy tới tính mạng như tai biến mạch máu não, cơ tim thiếu máu cấp tính đưa đến suy cơ tim cấp hoặc suy tim, suy thận, rối loạn tuần hoàn não.

Thế nào là tăng huyết áp?

Được coi là THA lúc huyết áp từ 140/90mmHg trở lên. THA có ba mức độ, độ I là khi huyết áp từ 140 - 159/90-99mmHg; độ II khi huyết áp từ 160 - 179/100-109mmHg và độ III khi huyết áp từ 180/110mmHg trở lên. Tuy vậy, huyết áp của 1 người bình thường cũng có dao động, huyết áp thường cao dần từ khi thức giấc buổi sáng và gia tăng nhiều hay ít tùy thuộc vào sự vận động và trạng thái tinh thần.

Biến chứng tim mạch do tăng huyết áp.

Vì sao bị THA và những ai dễ bị THA?

Cho đến nay có khoảng từ 93 - 95% số người THA không rõ nguyên nhân (được gọi là THA nguyên phát). THA biết được nguyên nhân thường gặp tại những bệnh nhân có bệnh về thận (suy thận, viêm thận mạn...), hẹp eo động mạch chủ, bệnh cường giáp trạng hoặc do sử dụng một số thuốc có tác dụng phụ làm tăng huyết áp hoặc do uống nhiều rượu, bia, các chất kích thích (thuốc lá, thuốc lào). Tuy vậy, lúc đo huyết áp thấy 140/90mmHg thì chưa nên kết luận ngay là người đó bị THA mà nên được kiểm tra lại vài ba kỳ trong vòng 1 tháng, mỗi 1 kỳ nên tiến hành đo ít nhất 3 lần. Trước mỗi 1 lần đo người nghi bị THA phải được nghỉ ngơi khoảng 20 phút và trước đó không uống bia, rượu, chất kích thích khác (cà phê và không hút thuốc lá). Ngoài ra, những người bị bệnh tiểu đường, người nghiện thuốc lá, nghiện rượu, người béo phì, ít vận động, người ăn mặn hoặc có rối loạn chuyển hoá mỡ máu...

Và biến chứng hiểm nguy của THA

Rất nhiều người bị THA mà chẳng phải biết vì họ không thấy có biểu hiện gì đáng chú ý nên thậm chí còn chạy bộ, chơi các môn thể thao (bóng đá, bóng chuyền) hoặc uống rượu bia, hút thuốc lá. Tuy bệnh THA là thầm lặng nhưmg rất hiểm nguy có thể gây chết người, vì có thể đưa đến nhiều biến chứng, thậm chí rất hiểm nguy như tai biến mạch máu não, cơ tim thiếu máu cấp tính đưa đến suy cơ tim cấp hoặc suy tim, suy thận, rối loạn tuần hoàn não (là 1 biến chứng hay gặp). THA tác động vào các tế bào trong lòng động mạch, đặc biệt các động mạch đã bị xơ vữa càng bị xơ vữa thêm, huyết áp lại càng nâng cao cao, nhất là động mạch tại não đưa tới tai biến mạch máu não do vỡ động mạch ở não, ví dụ không cấp cứu kịp thời có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng liệt mặt, tay, chân, nói khó.

Người cao tuổi cần làm gì để phòng bệnh THA?

Người cao tuổi nên đi khám bệnh định kỳ để được phát hiện bệnh sớm và điều trị đúng. Hàng ngày không nên ăn mặn, giảm thiểu hoặc kiêng uống rượu bia, uống đủ nước (tránh cô đặc máu sẽ hình thành huyết khối). Thay vì ăn thịt thì ăn cá (3 lần/tuần), bởi vì trong cá có loại protein làm giảm huyết áp, hơn nữa trong mỡ cá có không ít omega-3 là loại có khả năng điều hòa tim mạch. Không nên ăn hoặc hạn chế các loại thịt đỏ như thịt trâu, bò, dê, ngựa, ngan, vịt,... Tăng cường ăn các loại thức ăn giàu magiê như mức chi phí đỗ và ăn thêm các loại đậu, đỗ, khoai sọ, ngô, khoai tây. Ăn thêm các loại thực phẩm có chứa nhiều vitamin C, PP như các loại quả chín (cam, quýt, bưởi) hoặc 1 số loại rau như rau dền, rau ngót, rau đay, rau sam. Nên tập thể dục đều đặn, nhẹ nhàng, rất tốt nhất là đi bộ, tập dưỡng sinh (mỗi ngày khoảng 60 phút chia thành 4 - 5 lần), không tập vào lúc trời lạnh hoặc quá nắng, nóng; không tập những động tác mạnh, khó và tuỳ theo sức khỏe và điều kiện nhưng phải theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ, không tự động bỏ thuốc hoặc nghe theo sự mách bảo của người khác mà đánh tráo thuốc đang điều trị, không sử dụng đơn thuốc của bệnh nhân khác để điều trị cho mình. Bởi vì, thuốc điều trị hạ huyết áp có nhiều nhóm khác nhau, mỗi nhóm có cơ chế tác dụng khác nhau, có thể nhóm thuốc này thích hợp với người này nhưng không thích hợp với người kia. Nên đo huyết áp hàng ngày, trước khi đo cần nghỉ khoảng 15 phút, không hút thuốc, không uống rượu, bia, cà phê, không hút thuốc lá. Cần tích cực điều trị các bệnh kèm theo như bệnh đái tháo đường, rối loạn tuần hoàn não, xơ vữa động mạch, rối loạn mỡ máu...

BS. Đặng Bùi Phương Linh

Chế độ sinh hoạt cho người bị nâng cao huyết áp

Ai dễ mắc tăng huyết áp?

Thiếu dinh dưỡng khi còn nhỏ, vào già dễ bị nâng cao huyết áp